Muarrix

BOBUR VA BOBURIYLAR DAVRI KIYIMLARINING AMALIY VA VAZIFAVIY XUSUSIYATLARI

Davronbek Olimjonov — 2025-05-22

Maqolada Zahiriddin Muhammad Bobur va boburiylar davridagi kiyimlarning amaliy va vazifaviy xususiyatlarini o’z davrining manbalari – “Boburnoma”, “Humoyunnoma”, “Oyini Akbariy”, “Jahongirnoma” asarlariga tayangan holda elshunoslik o‘laroq talqin qilingan. Turondagi mavjud kiyim an’analarining Hindistonda boburiylar davrida ham davom etganligi, xususan, kiyim turlari, tuzilishi va evrilishlari haqida ma’lumotlar berilgan.

ZAMONAVIY USLUBLARGA YO‘G‘RILGAN YANGI DARSLIK

Azizbek Musayev — 2025-05-22

Jamiyatda yuz berayotgan jarayonlarning, erishilayotgan yutuqlar, kelib
chiqayotgan yoki mavjud bo‘lgan muammo va kamchiliklarning asl sabablarini
anglamaslik, uning kelib chiqishi, sababi va yechimini faqatgina shaxs bilan bog‘lash
juda keng tarqalgan. Buning oqibatida jamiyatning fikrini juda oson boshqarish,
ko‘rinishidan yechim hisoblanadigan, aslida esa kasallikni sababini emas, uning
isitmasini davolaydigan qarorlar bilan yashash, shu holatdan qoniqish odatga
aylanadi. Yuqoridagi holatlarning kelib chiqish ildizlari, sabablari juda ko‘p. Ulardan
biri tarix fanini o‘qitishdagi vaziyatga ham borib taqaladi, nazarimizda.

ТУРКИСТОН ҲУДУДИДА ШАЙБОНИЙЛАР СУЛОЛАСИ БОШҚАРУВИ ВА ВАЛИАҲЛИК МАСАЛАСИГА ДОИР

Шарофитдин Нурмухаммадов — 2025-05-22

Мақолада Мовароуннаҳр ҳокимияти тепасига шайбонийлар сулоласининг келиши, сулола ўртасида юрт тақсимоти, унинг ҳуқуқий асослари, ҳокимиятнинг авлоддан авлодга ўтиш қоидалари ҳамда валиаҳдлик масалалари таҳлил этилган. Шунингдек, шайбонийлар сулоласининг 100 йиллик ҳукмронлиги давридаги хон хонадони бошқарувининг ўзига хос жиҳатлари ўрганилган.

ФРОНТОВЫЕ ПИСЬМА КАК ИСТОЧНИК ПО ИЗУЧЕНИЮ ПОДВИГОВ ВОИНОВ – УЗБЕКИСТАНЦЕВ

Руфина Каюмова — 2025-05-22

В Национальном архиве Узбекистана хранятся значительное число архивных документов периода Второй Мировой войны. Отечественная архивная служба несмотря на тяжелые военные условия уделяла особое внимание комплектованию событийных архивных фондов. В частности, начиная с 1942 г. архивистами республики, была проделана масштабная работа по сбору и формированию отдельного архивного фонда коллекций писем с фронта. Опись фонда была составлена в 1948 г. Тем самым, фронтовые письма, сосредоточенные в составе фонда, отражают героические подвиги народа в годы войны. Как показывает анализ в отечественной историографии частная переписка фронтовиков и очевидцев войны, редко используется в исследованиях и является малоизученным аспектом истории Узбекистана.

ТУРК ХОҚОНЛИГИНИНГ ПАРЧАЛАНИШИ ХУСУСИДА АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР

Жаҳонгир Эргашев — 2025-05-22

Ушбу мақола Марказий Осиёдаги дастлабки турк давлатларидан бири бўлган Турк Хоқонлигининг парчаланиши сабаблари ва оқибатларини ўрганишга бағишланган. Муаллиф ички омиллар (қабила раҳбарлари ўртасидаги сиёсий низолар, хоқонлар вафотидан кейин ҳокимият учун кураш) ва ташқи омилларни (Хитой, Эрон ва Византиянинг босими) таҳлил қилади. Буюк Ипак йўлининг хоқонлик иқтисодиётидаги роли ва геосиёсий рақобатга таъсири алоҳида эътиборга олинган. Мақолада, шунингдек, хоқонликнинг Шарқий ва Ғарбий қисмларга бўлиниши, уларнинг кейинги тақдири ва бу воқеанинг турк халқлари тарихига таъсири кўриб чиқилади. Тадқиқот тарихий манбалар, археологик маълумотлар ва етакчи олимларнинг асарларига асосланиб, парчаланиш сабаблари ва оқибатларини комплекс баҳолайди.

НАЖМИДДИН ҚУТЛУҒ ТЕМУР БОШҚАРУВИ ДАВРИДА ХОРАЗМ (ИБН БАТТУТАНИНГ “САФАРНОМА” АСАРИНИНГ ТАҲЛИЛИ АСОСИДА)

Азимхўжа Атаходжаев — 2025-05-22

Мақолада Марказий Осиёнинг 1219-1221 йиллардаги мўғуллар босқинидан сўнг Чингизхон томонидан амалга оширган ҳудудий тақсимотининг муаммоли жиҳатлари баён этилган. Тақсимоти натижасида Хоразмнинг жануби-шарқий қисми Чиғатой улусига, шимоли-ғарбий қисми аввал Жўжи улусига, сўнг Ботухон тасарруфи (Олтин Ўрда)га ўтишининг сиёсий ва иқтисодий оқибатлари кўрсатиб ўтилган. Чиғатой тасарруфидаги Хоразмнинг инқирозли ҳолати ҳамда Олтин Ўрда хони Ўзбекхон томонидан Хоразмга ноиб этиб тайинланган Нажмиддин Қутлуғ Темур бошқаруви даврида Хоразмнинг ривожланиш босқичи XIV асрда яратилган араб тили манба – мағриблик сайёҳ Ибн Баттута - Шамсуддин Абу Абдуллоҳ Муҳаммаднинг “Туҳфат ан-нуззор фи ғароиб ал-амсор ва ажойиб ал-асфор” – “Ғаройиб шаҳарлар ва ажойиб сафарлар ҳақида назар соҳибларига туҳфа” ёки “Сафарнома” асари орқали таҳлил этилган. Асарда тилга олинган Олтин Ўрдага қарашли Хоразм ноиби Нажмиддин Қутлуғ Темур каби тарихий шахснинг фаолиятига баҳо берилган.

IKKINCHI JAHON URUSHI YILLARIDA OʻZBEKISTON SSRDA XALQ TA’LIMI HOLATI

Mirshod Siddiqov — 2025-05-22

Mazkur tadqiqot ishida, Ikkinchi jahon urushi yillarida xalq ta’limi holati, sovet hokimiyati olib borgan siyosat natijasida oʻquvchi va oʻqituvchilarga yetarlicha e’tibor berilmaganligi, ularni majburiy mehnat ishlariga jalb etilganligi tahlil qilingan.

QORAQALPOQ BALIQCHILIGI MODDIY MADANIYATIGA DOIR BA’ZI MULOHAZALAR

Shahnoza Yeshimbetova — 2025-05-22

Maqolada qoraqalpoq xalqi moddiy madaniyatining ajralmas qismi boʻlgan baliqchilik anjomlari haqida soʻz boradi. Muayyan bir xalqning madaniyati dastlab ushbu xalqning ijtimoiy tarixiy davrda yaratilgan moddiy va ma’naviy faoliyatining oʻziga xos tomonlari, xususiyatlari, oʻzaro aloqalari bilan belgilanadi. Ushbu moddiy madaniyatda saqlanib qolingan ajnomlarning mahalliy xalq orasida nomlanishi, axborotchilar tomonidan olingan ma’lumotlarda qanday nomlanishi oʻrin olgan.

O‘ZBEK QIZLARINING IJTIMOIYLASHUV JARAYONIGA DOIR BA’ZI MULOHAZALAR (ETNOGRAFIK TAHLIL)

Bahridil Ergasheva — 2025-05-22

Ushbu maqolada ijtimoiylashuv jarayoni nima ekani, o‘zbek oilalarida qiz bolaning ijtimoiylashuv jarayoni qanday kechishi haqida so‘z boradi. Shuningdek, ijtimoiylashuv jarayonida oilaning ahamiyati, ota-ona, bobo va buvilarning roli tarixiy dalillar asosida ko‘rsatishga harakat qilinadi. Bu jarayonda mehnat, aql, ahloqiy tarbiyaning ahamiyati alohida ko‘rsatib o‘tiladi.

ЎРТА ОСИЁДА СОВЕТ МАФКУРАСИНИ ТАРҒИБ ҚИЛИШДА КИНО САНОАТИНИНГ РОЛИ (ХХ АСРНИНГ 20-30 ЙИЛЛАРИ)

Феруз Бобоев — 2025-05-22

Совет ҳокимияти Ўрта Осиёда коммунистик мафкурасини тарғиб қилишда бир нечта усуллардан фойдаланган. Большевиклар томонидан коммунистик мафкурасини тарғиб қилишда матбуот материллари, адабиёт, санъат, кино, митинглар, маърузалар ва ҳатто илмий тадқиқотлардан кенг фойдаланганлар. Улар орасида энг жозибадори ва аҳолининг кенг оммасини қамраб оладигани бу – кино санъати эди. Совет ҳокимияти Ўрта Осиё жамиятида ўзининг ғояларни тарғиб қилишда урф-одатлар ва ислом дини қонун-қоидаларини қоралайдиган, совет ҳокимиятига қарши миллий озодлик ҳаракатларига салбий баҳо берадиган, социализм қурилиши, совет кишиларининг ҳаёти ва уларнинг “бахтиёр” турмуш тарзинини акс эттирадиган фильмларни ишлаган. Мақолада шу йўналишда ишланган фильмлар аҳоли орасида кенг тарғиб қилинганлиги очиб берилган.

1939-1945 ЙИЛЛАРДА ЎЗБЕКИСТОН ССР АҲОЛИСИ ОРАСИДА ҲАРБИЙ-ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИКНИ КУЧАЙТИРИШДА КОМСОМОЛ ТАШКИЛОТИНИНГ ТУТГАН ЎРНИ

Қазбек Нағашбоев — 2025-05-22

мазкур мақолада Иккинчи жаҳон уруши даврида Ўзбекистон ССР аҳолиси орасида ҳарбий-жисмоний тайёргарлик кучайтирилиши акс этган бўлиб, бу ислоҳотларни амалга оширишда Ўзбекистон ССР комсомол ташкилоти катта рол ўйнаганлиги акс эттирилган.

АШТАРХОНИЙЛАР ДАВРИДАГИ ҲУНАРМАНДЧИЛИК ХУСУСИДА БАЪЗИ МАЪЛУМОТЛАР

Гулчеҳра Агзамова — 2025-05-22

Мақолада Бухорода 17-18-юзйиллик ўрталарида ҳукмронлик қилган Аштархонийлар сулоласи даврида иқтисодий ҳаётнинг асосларидан бири бўлган ҳунармандчиликнинг ҳолати, асосий тармоқлари ва уларда юз берган ўзгаришлар ҳақида маълумотлар берилади ва улар таҳлили асосида айрим мулоҳазалар илгари сурилади.

XX YUZYILLIKNING 20 – 30-YILLARIDAGI MАОRIF XОDIMLАRINING QАTАG‘ОNI

Yulduz Tursunova — 2025-05-22

Mazkur maqolada sovet hukumati tomonidan olib borilgan mustamlakachilik siyosatiga qarshi chiqqan maorif xodimlarining qatag‘on qilinishi, sоvеtchа tа’lim muаssаsаlаri tizimini уаrаtish аmаliуоti orqali milliу ziуоlilаrgа qаrshi kurаsh, “yot unsur” deb hisoblab ta’lim muassasalaridan chetlashtirish, ularning shogirdlari va oila a’zolarining tazyiqqa uchrashi kabi qator masalalar tahlil qilingan.

TURKON XOTUNNING SIYOSIY FAOLIYATI

Shahzoda Rixsiboyeva — 2025-05-22

Mazkur maqolada XII-XIII asrlarda Xorazmshohlar davlati siyosatida muhim ro’l o’ynagan Turkon Xotunning siyosiy faoliyati tahlil qilinadi. Unda Malikaning davlat boshqaruvidagi ishtiroki, taxt vorisligi masalasidagi ta’siri, qipchoq urug’i bilan aloqalari tarixiy jihatdan yoritilgan. Shuningdek uning faoliyati davlat ichki siyosatiga ta’siri va tarixiy shaxs sifatida baholanadi.